AMSTERDAM (Energeia) - De geschiedenis van het warmtenet van Hengelo
wordt getekend door organisatorische en financiële blunders, belabberde
democratische controlemogelijkheden en incompetent personeel. Deze keiharde
conclusies trekken vier onderzoekers van het Kennispunt Twente, dat in opdracht
van de gemeente onderzoek deed naar het reilen en zeilen binnen de
projectorganisatie.
Op het Hengelose warmtenet
zijn sinds 2008 525 woningen aangesloten op decentrale warmte-eenheden. Eerder
deze maand werd bekend dat de gemeente Hengelo samen met netbeheerder Alliander
en warmtebedrijf Ennatuurlijk gaat werken aan een verdere uitbouw van het net;
tot 2041 moeten 5.000 nieuwe en bestaande woningen en 500.000 m2 bedrijven en
instellingen zijn aangesloten. Onderdeel van die uitbouw is aansluiting van de
nabijgelegen Akzo-fabriek, die het net zal voeden met restwarmte.
Deze samenwerking is een langgekoesterde wens van de gemeente. En niet ten
onrechte, blijkt nu, want alleen ging het de gemeente niet goed af. Eind 2014
kreeg de gemeenteraad het gevoel de grip op het project kwijt te zijn geraakt.
Zonder dat de raad zich er goed over had kunnen buigen, was een point of no
return bereikt, waarbij extra investeringen nauwelijks meer konden worden
geweigerd, omdat stoppen met het project meer zou kosten dan doorgaan.
Het onderzoek van Kennispunt Twente gaat terug tot 2000, het jaar waarin het
warmtenet voor het eerst op de ambtelijke agenda verscheen. Het anderhalve
decennium dat volgde liet niet veel moois zien, zo concluderen de onderzoekers.
Op bedrijfseconomisch vlak werd amateuristisch gehandeld. "Bij Warmtenet
heeft het ontbroken aan een voortschrijdende en steeds bijgestelde financiële
planning, die voldeed aan sturing, beheersing en verantwoording vanuit het
gezichtspunt van aandeelhouders- en managementverantwoordelijkheid voor een bedrijf."
Ook de risico’s werden niet goed ingeschat, en vervolgens niet goed gedeeld
met de gemeenteraad. "Voor Warmtenet bleef risicomanagement beperkt tot
risicobeheer en –registratie en was het geen onderdeel van een integrale
projectaanpak met sturing op toprisico’s." De raad werd slechts een
beperkte blik op de risico’s gegund. "Deze overzichten waren niet
volledig, tot en met 2012 zeer positief getoonzet, werden overvleugeld door
kansen en omvatten geen beheersmaatregelen." Niet alleen de raad bleef
verstoken van informatie, ook voor het college bleef veel ongewis. "De
informatievoorziening naar het college was niet gestructureerd."
Het kennis- en kundeniveau van het projectteam liet daarnaast veel te wensen
over. Dat gold zowel voor de directeur, als voor de mensen daar onder.
"Een complex en groot project als Warmtenet, met grote risico’s, vraagt om
specifieke competenties, zeker bij de projectleiding. De bemensing lijkt vanuit
het bestuurlijk en ambtelijk opdrachtgeverschap onvoldoende aandacht te hebben
gehad. De bezetting was in kwalitatieve en kwantitatieve zin beperkt en daarmee
kwetsbaar."
Deel van de oorzaak van de problemen ligt er volgens de onderzoekers in dat
er altijd het idee was dat de huidige organisatie maar tijdelijk zou zijn;
vanaf 2007 was namelijk al het plan om er een zelfstandige BV van te maken.
"Mede omdat het idee was dat Warmtenet Hengelo snel een BV zou worden, is
de (ambtelijke) betrokkenheid bij Warmtenet onvoldoende geweest en was er niet
voldoende aandacht voor de organisatorische inbedding." De komst van de BV
beïnvloedde ook het denken over risico’s: "Een belangrijke factor die bij
het niet tijdig onderkennen van verstreken points of no return is de
opvatting dat, indien de BV er eenmaal is, de risico’s kunnen worden
verlegd of zelfs 'weggeregeld'."
Alliander, dat sinds begin juni bij het project betrokken is, laat in een
reactie weten: "Natuurlijk kennen wij het rapport. Het is echter niet aan
ons om er een oordeel over te vellen."
Lees hier het volledige rapport
© 2015 Energeia. Alle rechten voorbehouden.